همه پدر و مادرها بارها و بارها به‌خاطر لجبازي‌هاي پي‌درپي فرزندانشان عصباني، خسته و درمانده شده‌اند. اگر كودكان ياد بگيرند براي رسيدن به خواسته‌هايشان از طريق لجبازي مي‌توانند پيروز شوند و به اهدافشان برسند آن را تكرار مي‌كنند و لجبازي در آنها به شكل يك عادت درمي‌آيد. براي حل مشكل لجبازي كودكان راهكارهاي مفيد و مؤثري وجود دارد كه اگر والدين بتوانند درست و بجا آنها را به كارگيرند، مي‌توانند محيط خانه را از فضايي پرتنش و پركشمكش به محيطي امن و آرام تبديل كنند. حانيه صالحيان، دانشجوي دكتري روانشناسي عمومي، درمانگر كودك و برگزاركننده كارگاه‌هاي فرزندپروري، علل لجبازي كودكان را بررسي كرده و راهكارهاي درماني مفيد و كاربردي‌اي ارائه مي‌دهد كه در ادامه مي‌خوانيد.
- با كودك لجباز چه كنيم؟
لجبازي ازجمله رفتارهايي است كه باعث آزار و اذيت كودك و اطرافيان مي‌شود و واقعا در بعضي شرايط والدين را مستاصل مي‌كند اما با چندين راهكار ساده قابل‌كنترل است.
- كمتر به او «نه» بگوييد
همانطور كه گفته شد كنجكاوي زياد كودكان يكي از مهم‌ترين علت‌هاي لجبازي آنهاست. بنابراين بهتر است براي كودكان شرايطي فراهم شود تا بتوانند در يك محيط امن و به دور از خطر، جاهاي مختلف را جست‌وجو كنند و دست به آزمايش‌هاي كوچك و بزرگ بزنند. ممكن است لازم باشد چند تغيير كوچك در چيدمان خانه ايجاد كنيد يا وسايل خطرآفرين را از محيط دور كنيد تا كمتر مجبور باشيد به او تذكر دهيد. هر چه تعداد «نه» گفتن‌هاي شما به كودك كمتر باشد «نه»هاي كمتري هم از او خواهيد شنيد.
- گاهي به نفع او عقب‌نشيني كنيد
در بسياري از مواقع ما بزرگ‌ترها لجبازي را به كودكان آموزش مي‌دهيم؛ به اين طريق كه والدين با لجبازي كردن با كودك و ايجاد جنگ قدرت در خانه، به‌طور غيرمستقيم به او آموزش مي‌دهند كه براي اثبات خودش دست به لجبازي بزند. گاهي عمدا و با وجود اينكه مي‌دانيد كودك خواسته‌اي غيرمنطقي دارد با او موافقت كنيد و از خواسته‌هاي خودتان به نفع خواسته‌هاي كودك بگذريد. با چنين روشي كودك از رفتار شما مي‌آموزد كه لازم نيست حتما براي رسيدن به خواسته‌هايش بجنگد.
- او را به بيان خواسته‌هايش تشويق كنيد
يكي از روش‌هايي كه در كاهش لجبازي كودكان تأثير زيادي دارد اين است كه آنها را در يك محيط آرام به صحبت كردن و بيان نيازها، احساسات و خواسته‌هايشان تشويق كنيد. زماني كه كودك شروع به لجبازي مي‌كند او را از محيطي كه در آن دست به لجبازي زده است دور كنيد و با لحني ملايم و آرام و با اطمينان به او بگوييد: «تا زماني كه نگويي دقيقا چه مشكلي داري و چه مي‌خواهي نمي‌توانم كمكت كنم».
- به ميزان كافي به او توجه كنيد
كودك زماني كه احساس كند به او بها داده نمي‌شود سعي مي‌كند با انجام كارهايي كه شما را برانگيخته مي‌كند مثل لجبازي كردن، اين توجه را از شما بگيرد. بنابراين نبايد سبك زندگي‌تان به‌گونه‌اي باشد كه او حس كند براي شما مهم نيست و به اندازه‌اي كه بايد، به او توجه نمي‌كنيد. براي اينكه كودك‌تان احساس كند براي شما مهم است بهترين كار اين است كه هر روزه، زماني را به او اختصاص دهيد. بنابراين به‌گونه‌اي برنامه‌ريزي كنيد كه بتوانيد هر روز يك ساعت از وقت‌تان را فقط و فقط به او اختصاص دهيد. در اين زمان بايد با او بازي كنيد، به او توجه كنيد و او را در آغوش بكشيد. پدر و مادر خوب آنهايي نيستند كه بهترين وسايل و خوراكي‌ها را براي كودكانشان فراهم مي‌كنند بلكه آنهايي هستند كه بهترين و شادترين اوقات را براي كودكشان ايجاد مي‌كنند.
- واضح و شفاف قانونگذاري كنيد
بهترين روش كنترل لجبازي كودك ايجاد قانون‌هاي روشن و واضح براي او است؛ قانون‌هايي كه تعدادشان بيشتر از انگشتان يك دست نيستند اما در عين حال مهم و ضروري‌اند. هر چه تعداد قانون‌ها كمتر و وضوح آنها بيشتر باشد كودك آنها را بهتر به ياد مي‌آورد و راحت‌تر از آنها تبعيت مي‌كند؛ بنابراين لازم نيست براي هر كار كوچك و بزرگي در خانه‌تان قانوني داشته باشيد. اين قانون‌ها بايد در حد امكان براي همه اعضاي خانواده قابل اجرا باشد و هيچ‌يك از اعضا حتي پدر و مادر آن را زير پا نگذارند؛ مثلا اگر در خانه شما اين قانون وجود دارد كه فرياد زدن ممنوع است هيچ‌يك از اعضاي خانواده نبايد آن را زير پا بگذارند و فرياد بزنند.
- او را ناديده بگيريد
يكي ديگر از روش‌هاي كاهش لجبازي كودكان ناديده گرفتن لجبازي آنهاست؛ مخصوصا در زماني كه كودك از اين روش براي جلب‌توجه شما استفاده مي‌كند. ناديده گرفتن به معني اين است كه گويي شما در آن لحظه كودك و رفتارش را نمي‌بينيد. بنابراين هنگامي كه كودك شروع به لجبازي مي‌كند هيچ‌گونه رفتاري از خود نشان ندهيد و هيچ كلامي به زبان نياوريد. درواقع نبايد هيچ توجه، نگاه و علامتي از شما بروز داده شود. اگر بي‌توجهي به رفتار كودك و ناديده گرفتن او برايتان مشكل است مي‌توانيد خود را به كارهاي روزمره مشغول كنيد يا به بهانه‌اي اتاق را ترك كنيد.
- قاطعانه برخورد كنيد
در مواردي شما به‌عنوان يك پدر يا مادر مقتدر لازم است به‌گونه‌اي رفتار كنيد كه كودك بداند اگر لجبازي كند پيامد منفي لجبازي را خواهد ديد. بنابراين اگر مواردي پيش مي‌آيد كه كودك لجبازي مي‌كند و شما نمي‌توانيد آن را كنترل كنيد به‌عنوان آخرين گزينه به او بگوييد اگر باز هم در مورد فلان كار خاص لجبازي كني فلان پيامد در انتظارت خواهد بود. درچنين مواقعي بهتر است پيامد رفتار، نتيجه واقعي عمل او باشد تا بهتر در خاطرش بماند و نتيجه بهتري حاصل شود.
- چرا كودكان لجبازي مي‌كنند؟
به تعداد كودكان لجباز، دلايل مختلف براي لجباري وجود دارد. اين نكته را فراموش نكنيد كه لجبازي در كودكان امري طبيعي است. هر كودك سالم بين سنين 2تا 6سالگي، لجباز بودن را تجربه مي‌كند. شناسايي علت لجبازي نيازمند توجه و دقت والدين است. اگر علت لجبازي كودكان شناخته شود، استفاده از راهكار مناسب براي كنترل آن كارسختي نخواهد بود.
- مي‌خواهند شما را كشف كنند
يكي از دلايل لجبازي كودكان ميل سيري‌ناپذير آنها به كشف محيط و كسب استقلال است. درواقع كودكان در اين سنين مي‌خواهند خودشان به‌تنهايي و با كمك توانايي‌هاي تازه ايجادشده و در حال رشدشان دنيا را كشف كنند. يكي از سوژه‌هاي مورد كشف آنها هم خود شما هستيد.گاهي كودكان لجبازي مي‌كنند تا عكس‌العمل شما را ببينند و شما را بهتر بشناسند.
- هدف جلب توجه شماست
كودكاني كه به راحتي و به ميزان كافي مورد توجه والدينشان قرار نمي‌گيرند تمايل بيشتري به لجبازي دارند. براي كودكان جلب توجه شما حتي از طريق انجام كارهاي بد و منفي بسيار خوشايندتر از رها شدن و بي‌توجهي به آنهاست. زمان‌هايي كه سرتان شلوغ است و مشغول كارهاي مهمي هستيد ممكن است برايتان پيش آمده باشد كه كودك خردسالتان بيشتر از قبل بدقلقي، لجبازي و بهانه‌‌گيري كند.
- آنها را اينگونه تربيت كرده‌ايد
كودكاني كه در خانواده‌هايي بزرگ مي‌شوند كه حق اظهارنظر ندارند و به خواسته‌ها و نيازهايشان بهايي داده نمي‌شود براي رسيدن به خواسته‌ها و برآورده‌كردن نيازهايشان دست به لجبازي مي‌زنند. در اين خانواده‌ها والدين سعي دارند رياست خود را بر محيط خانه به رخ كودك كشيده و آن را اثبات كنند.
- از خودتان الگوبرداري مي‌كنند
از ديگر دلايل لجبازي، سبك ارتباطي بين والدين است. وقتي كودك مي‌بيند كه يكي از والدين با استفاده از لجبازي به خواسته‌هايش مي‌رسد به اين نتيجه مي‌رسد كه لجبازي نه‌تنها رفتار بدي نيست بلكه روشي كارآمد براي رسيدن به خواسته‌هاست.
- شرايط و موقعيت، علت لجبازي آنهاست
يكي ديگر از علل شايع لجبازي كودكان موقعيت‌هاي ناپايدار محيطي است. كودكان در زمان‌هايي كه ناراحت، مريض و خواب‌آلوده‌اند يا در شرايط و موقعيت آشفته‌اي قرار دارند لجبازتر مي‌شوند.
نظر شما